Yếu tố con người
Viện Y học Phòng không-Không quân (PK-KQ) vừa tiếp nhận là thiết bị máy tập phóng ghế nhảy dù thế hệ mới dùng trong huấn luyện sinh lý cho lực lượng phi công, giúp làm quen với cảm giác, trạng thái trong trường hợp phóng ghế nhảy dù.
Hệ thống này được kết nối với bảng điều khiển hoàn toàn bằng máy tính hiện đại, giúp cho các phi công tập luyện thuần thục tư thế ngồi đúng nhất trong thời điểm phóng ghế nhảy dù, thoát ly khỏi máy bay được an toàn.
 |
| Phi công Việt Nam tập với máy tập phóng ghế nhảy dù. |
“Khi phi công ngồi sai tư thế cũng như làm sai các động tác thì không thể phóng được, cho nên khi anh đã ngồi vào ghế tập phóng dù này tư thế phải đúng và làm đúng thứ tự động tác thì ghế dù mới làm việc”, Thượng tá Nguyễn Văn Sơn – Phó chủ nhiệm Khoa nghiên cứu sinh lý & huấn luyện chuyên ngành – Viện Y học PK-KQ cho biết.
Bên cạnh đó, do phải tiếp xúc với hệ thống máy móc phức tạp trong khoang lái và phải quan sát mọi vật xung quanh một cách linh hoạt, nên phi công phải có khả năng quan sát nhạy bén và thị lực tốt tuyệt đối.
Viện Y học PK-KQ đã triển khai hệ thống kiểm tra tâm lý thế hệ mới nhằm giúp cho các giám định viên trong công tác khám tuyển và giám định sức khỏe phi công, kiểm tra kỹ năng không gian, xác định phương hướng, thị lực nhìn xa, kiểm tra mù màu, giúp cho họ rèn luyện được tâm lý vững vàng trong các chuyến bay thực hiện nhiệm vụ.
Ngoài hệ thống máy tập ghế phóng, Viện Y học PK-KQ cũng vừa đưa vào trang bị buồng giảm áp thế hệ mới nhất trên thế giới. Với thiết bị này, việc giám định, khám tuyển phi công trở nên thuận lợi và tốt hơn rất nhiều so với các buồng giảm áp thế hệ cũ.
Buồng giảm áp này có thể huấn luyện cho phi công ở các trạng thái, kiểm tra được cả trạng thái mất định hướng về không gian. Điểm ưu việt của hệ thống mới là tích hợp được hai chức năng giám định khám tuyển và có thể thực hiện được cả chức năng cấp cứu.
Thời gian tới, với việc được tiếp tục bổ sung nhiều thiết bị y học hàng không mới, hiện đại, công tác tổ chức giám định, khám tuyển sức khỏe phi công tại Viện Y học PK-KQ sẽ được hỗ trợ với độ chính xác rất cao, đáp ứng tốt yêu cầu an toàn, hiệu quả cao nhất trong việc huấn luyện phi công quân sự tại các đơn vị.
 |
| Buồng giảm hiện đại hàng đầu thế giới của Việt Nam. |
Ghế phóng hiện đại
Trên tiêm kích Su-27 và Su-30MK2 Việt Nam hiện đang được trang bị hệ thống ghế phóng K-36DM – sản phẩm do tập đoàn NPP Zvezda sản xuất.
Cho đến nay, Zvezda đã sản xuất tổng cộng hơn 12.000 ghế phóng K-36DM, và khoảng 97% phi công từng phải sử dụng đến hệ thống này trong tình huống khẩn cấp đều có thể tiếp tục sự nghiệp bay, tỷ lệ thuộc vào diện cao nhất trong lĩnh vực hàng không thế giới.
Hệ thống ghế phóng K-36DM là biện pháp thoát hiểm khẩn cấp cho các phi công ở nhiều dải vận tốc và độ cao khác nhau trong hành trình bay, và được sử dụng cùng với các thiết bị bảo hộ khác như trang phục kháng áp để cứu mạng phi công.
Ghế phóng K-35DM gồm một tên lửa phóng, hộp số, hệ thống tựa đầu cứu sinh, cùng nhiều thiết bị cần thiết khác để đảm bảo phi công có thể vọt ra an toàn khỏi buồng lái trong thời gian ngắn nhất khi máy bay gặp sự cố.
Với thiết kế nhỏ gọn, ghế phóng K-36DM có thể gắn vừa vào hầu hết chiến đấu cơ trên thế giới, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế cho bất cứ phi công nào, từ các nữ phi công có trọng lượng chỉ 44 kg đến các nam phi công nặng tới 111 kg.
Trọng lượng của phi công sẽ được máy tính tính toán và có những điều chỉnh cần thiết đối với thiết bị khai hỏa và động cơ tên lửa phản lực để có thể đẩy phi công ra khỏi buồng lái một cách an toàn.
 |
| Nga thử nghiệm ghế phóng dù K-36DM. |
Ghế phóng K-36DM cũng giúp phi công có thể cử động thoải mái hơn so với những phiên bản trước đây, đồng thời tầm nhìn phía trên và phía sau của phi công cũng được cải thiện đáng kể nhờ kích cỡ thiết bị tựa đầu được giảm bớt.
Chiếc ghế này có thể đảm bảo cho phi công thoát ra ngoài an toàn khi máy bay đạt vận tốc từ 0 đến 1.400 km/h, độ cao từ 0 đến 24.000 mét.
Ở những độ cao lớn, nơi không khí rất loãng, thiết bị bảo hộ và cung cấp ô-xy KKO-15 gắn kèm với ghế sẽ cung cấp đủ dưỡng khí cho phi công. Cùng với hệ thống dù, bộ thiết bị sinh tồn, hệ thống ô-xy khẩn cấp và pháo sáng, toàn bộ chiếc ghế phóng này có trọng lượng khoảng 103 kg.
Trong trường hợp khẩn cấp, chẳng hạn như máy bay mất kiểm soát, phi công sẽ kích hoạt hệ thống phóng khẩn cấp. Lập tức nắp buồng lái sẽ được các liều thuốc phóng đẩy văng ra ngoài, liều phóng phản lực được kích hoạt, đẩy toàn bộ ghế phi công thoát ra chiếc máy bay đang rơi.
Ghế phóng K-36DM được tích hợp hệ thống kiểm soát điện tử đa chương trình, được kết nối với hệ thóng trao đổi dữ liệu của máy bay. Hệ thống này tính toán các yếu tố như tốc độ, độ cao, độ nghiêng và vận tốc rơi của máy bay để tối ưu hóa quỹ đạo phóng của ghế, nhằm giảm thiểu nguy cơ gây chấn thương cho phi công.
Để giảm bớt độ cao cần thiết để phóng ghế thành công, NPP Zvezda cũng đã tối ưu hóa thời gian phóng bằng cách tăng tốc độ triển khai của dù, và động cơ tên lửa tách ra ngay lập tức sau khi ghế phóng thành công khỏi máy bay ở góc nghiêng lớn.
Clip cách máy tập phóng ghế nhảy dù hoạt động
Đan Nguyên
